Bashkëjetesa në Shqipëri

Bashkëjetesa
Për herë të parë në kodin e Familjes parashikohet se bashkëjetesa faktike midis një burri dhe nje gruaje sjell pasoja ligjore. Bashkëjetuesit janë të lirë të zgjedhin pasojat ligjore në lidhje me fëmijët e lindur nga kjo bashkëjetesë dhe pasurinë e tyre të vënë gjatë bashkëjetesës. Kjo mund të bëhet me anë të një marrëveshjeje përpara një noteri. Në këtë marrëveshje mund të përcaktoni që në rast ndarjeje, si do dëshironit të vijonte përgjegjësia juaj prindërore mbi fëmijët e lindur nga bashkëjetesa dhe si do të ndahej pasuria e vënë gjatë saj.
Në rast se ju do keni mosmarrëveshje për të vendosur mbi pasojat e bashkjetesës dhe në mungesë të një marrëveshjeje që do të rregullojë atë, mund ti drejtoheni gjykatës e cila vendos mbi pasojat e bashkëjetesës suaj.
Sipas Kodit të Familjes, bashkëjetesa përkufizohet si “një bashkim fakti midis burrit dhe gruas që jetojnë në çift e karakterizuar nga një jetë e përbashkët, që paraqet një karakter stabiliteti dhe vazhdueshmërie”.
Pra duke pasur parasysh këtë përkufizim duhet të kuptoni se megjithëse ligji nuk kërkon një periudhë të caktuar që bashkëjetesa juaj të sjellë pasoja ligjore, duhet që ajo të ketë qenë e vazhdueshme dhe ju të keni formuar një familje fakti.
Ju takon ju të provoni para gjykatës se bashkëjetesa juaj ka pasur një karakter të tillë. Kjo mund të provohet mendoj, psh: me një kontratë blerje ose qeraje shtëpie (në të cilën ju keni jetuar bashkë), foto, letra, fatura, dëshmitarë dhe çdo provë tjetër që mund të shërbejë për të kuptuar se ju keni jetuar si çift faktik.

Efektet e bashkëjetesës në lidhje me trashëgiminë

Trashëgimia ka të bëjë me të drejtat pasurore ju kalojnë të gjallëve për shkak te vdekjes së një personi. Në Kodin civil (në të cilin parashikohet trashëgimia) parashikohen personat që mund të trashëgojnë një person që vdes. Bashkëjetuesi nuk mund ta trashëgojë personin e vdekur por fëmijët e lindur nga bashkëjetesa po, duke qenë se fëmijët e lindur nga martesa (të cilëve ju është njohur amësia dhe atësia) janë të barabartë para ligjit me fëmijët e lindur nga martesa. Personi që vdes nuk mund të bëjë as testament në favor të bashkëjetuesit të tij. Kjo pasi, sipas ligjit shqiptar, mund të lëmë pasuri me testament vetëm për një numër të caktuar personash që janë: fëmijët, fëmijët e fëmijëve, bashkëshorti, personi i paaftë për punë që ka bashkëjetuar me trashëgimlënësin, prindërit, gjyshërit, vëllezrit dhe motrat. Brenda këtij rrethi personash cdo person është i lirë të bëjë testament. Nëse nuk respektohet kjo kërkesë e ligjit testamenti do të shpallet i pavlefshëm nga gjykata. Pra, nëse doni që bashkëjetuesi juaj të fitojë pronësi prej jush një nga rrugët kryesore për ta bërë këtë do të ishte kontrata e dhurimit ose kontrata ne dobi të personit të tretë.
Nëse personi që bën testamentin nuk ka asnjë person të afërt nga ata që u cituan më lart mund tja lërë pasurinë cdo personi tjetër.

Ndalimet për të lidhur martesë
Ndalohen të lidhin martesë ata që janë tashmë të martuar dhe nuk kanë zgjidhur ende atë ose martesa nuk është shpallur e pavlefshme.
Nuk lejohet martesa brenda antarëve të një familjeje deri në gradën e parë, si midis prindërei dhe fëmijëve, vëllezërve dhe motrave, ungjit dhe mbesës, emtës dhe nipit, fëmijët e vëllezërve dhe motrave. Por Gjykata e Rrethit ku banojnë kërkuesit mund të lejojë martesën midis fëmijve të vëllezërve dhe motrave për shkaqe me rëndësi. Siç e shjeguam më lart shkak me rëndësi mund të jetë gjendja e shtatëzanisë midis këtyrë familjarëve. Por duhet të patur parasysh, lejimi i martesës midis familjarëve ndodh vetëm në rastet e fëmijëve të vëllezërve dhe motrave. Me familjarë do të kuptojmë dhe anëtarët e familjes që janë dhënë në birësim. Pra ndalimi për të lidhur martesë midis familjarëve të përcaktuar më lart do të vijojë dhe me ata anëtarë të familjes që janë dhënë për birësim dhe nuk janë rritur si pjesë e familjes.
Nuk mund të lidhin martesë midis tyre vjehrri dhe nusja, vjehrra dhe dhëndri, njerku dhe thjeshtra, njerka dhe thjeshtri, pavarësisht se martesa që ka krijuar këtë lidhje është shpallur e pavlefshme, ka pushuar ose është zgjidhur.
Një tjetër kërkesë që bën ligji është që personat të cilët do të martohen të kenë zotësi të plotë për të vepruar. Pra, nuk mund të martohen ata që vuajnë nga një sëmundje e rëndë psikike. Bashkëshortët e ardhshëm duhet të kenë zhvillimin e duhur mendorë për të kuptuar pasojat ligjore të këtij veprimi. Kjo do të thotë se ndaj tyre nuk duhet të ekzistojë një vendim i Gjykatës që ju ndalon kryerjen e disa veprimeve juiridike.
Nuk lejohet gjithashtu martesa midis birësuesit dhe të birësuarit.