Si të blejmë sendet e paluajtshme

Kontrata e shitjes është një akt juridik që lidhet midis dy personave te cilët quhen shitësi dhe blerësi. Qëllimi i lidhjes së një kontrate shitjeje është kalimi i pronësisë së një sendi. Por kontrata e pronësisë mund të lidhet dhe për të kaluar të drejtën e pronësisë mbi një të drejtë. Gjithmonë kontrata e shitjes do të lidhet kundrejt një çmimi.
Kontrata e shitjes mund të lidhet për një send që ekziston tashmë ose për një send që do të krijohet. Shembull, këtu mund të japim kontrata e shitjes për apartamentet që do të ndërtohen në të ardhmen nga shitësi. Në rastin kur kontrata e shitjes do të bëhet per një send i cili do të krijohet ne të ardhmen, kalimi i pronësisë do të bëhet kur sendi të ekzistojë. Pra, një kontratë shitje për një send të ardhëm do të këtë fuqi të plotë juridike pasi sendi të ekzistojë.
Mënyra e shitjes se sendeve të paluajtshme
Duhet te tregoni kujdes te veçantë për shitjen e sendeve të paluajtshme. Sende të paluajtshme janë toka dhe të gjitha ato sende që janë të lidhura pazgjidhshmërisht me tokën si ndertësat, anijet etj. Kjo pasi shitja e pasurive të paluajtshme kërkon një procedurë të përcaktuar nga ligji e cila përbëhet nga dy hapa ligjorë që duhen plotësuar detyrimisht, të cilat janë:
1. Veprimi juridik për blerjen e një prone të paluajtshme duhet të bëhet me akt noterial. Kjo do të thotë se është e detyrueshme që të kontratën e shitjes ta përpiloni dhe nënshkruani para një noteri.
2. Pasi ta keni bërë kontratën e shitjes para një noteri duhet ta dërgoni këtë kontratë në Zyrën e Regjistrimit të Pasurive të Paluajtshme për ta regjistruar (neni 83 i Kodit Civil).
Vetëm pas këtyre dy veprimeve ju do të bëheni pronari ligjor i sendit të paluajtshëm që keni blerë. Pra duhet të bëhen të dy veprimet njëkohësisht, përpilimi dhe nënshkrimi i kontratës para një noteri si dhe regjistrimi i saj në Zyrën e Regjistrimit të Pasurive të Paluajtshme.

Prokura

Prokura është një dokument i shkruar me ane te te cilit mund ti jepni dikujt te drejte te beje veprime ne emrin tuaj (tju perfaqesoje).
Prokura eshte nga format e përfaqësimit. Me përfaqësim do të kuptojmë veprimet e kryera në emër dhe për llogari të një personi tjetër. Këto veprime kryhen:
- Për shkak të ligjit (kur një prind përfaqëson fëmijën e tij ose kujdestari përfaqëson personin që ka në kujdestari ligjore, etj). Në këtë rast kufinjtë në të cilat do të veprojë përfaqësuesi përcaktohen nga ligji
- Për shkak se ekziston një prokurë. Në këtë rast personi që kërkon të përfaqësohet lëshon një prokurë ku përcakton personin që kërkon ta përfaqësojë dhe të drejtat që i jep.
Nuk ka një kufi për veprimet të cilat mund të kryhen nga një përfaqësues përveç veprimeve ligjore të cilat kërkojnë patjetër praninë tuaj për të qenë të vlefshme. Ato veprime të cilat lidhen me karakteristikat tuaja individuale. P.sh. nëse ju keni lidhur kontratë me një shtëpi botuese për të shkruar një libër, nuk mund t’i lëshoni dikujt tjetër prokurë për të kryer këtë veprim. Nuk mund të lëshoni gjithashtu prokurë që dikush tju përfaqësojë në gjendjen civile për të lidhur martesë në emrin tuaj.
Veprimet e kryera në zbatim të përfaqësimit ligjor ose me prokurë do të quhet se janë kryer nga personi i përfaqësuar dhe do të kenë pasoja direkte mbi të dhe mbi trashëgimtarët e tij. Pra duhet të keni kujdes në të drejtat që i jepni dikujt më prokurë për t’ju përfaqësuar pasi do të konsiderohen të kryera nga ju dhe pasojat do të bien mbi ju.
Personi që ju përfaqëson nuk mund të kryejë veprime me veten e tij (psh. Nëse ju i keni lënë dikujt prokurë për t’ju shitur shtëpinë ai nuk mund t’ja shesë këtë shtëpi vetes).
Prokura duhet të bëhet me shkrim. Prokura mund jetë me shkresë të thjeshtë (kur ligji e lejon) ose përpara një noteri. Përpara një noteri do të bëhen ato prokura të cilat janë lëshuar për të kryer veprime ligjore për të cilat ligji kërkon të bëhen me akt noterial. P.sh. Nëse vendosni t’i lëshoni dikujt një prokurë për t’ju shitur shtëpinë duhet të keni parasysh se kjo prokurë duhet të përpilohet para një noteri pasi vetë shitja e shtëpisë nuk mund të bëhet me një kontratë të thjeshtë por para një noteri.

Llojet e prokurës

Prokura mund te jetë dy llojesh: Prokurë e posaçme dhe e përgjithshme.
Në një prokurë të posaçme janë të përcaktuara veprimet të cilat kërkohet të kryhen nga përfaqësuesi juaj, veprime këto të lidhura nga një qëllim i caktuar.
Më anë të një prokure të përgjithshme ju i jepni të drejtë dikujt tju përfaqësojë në lidhje më një tërësi të drejtash. Pra në një prokurë të përgjithshme nuk përcaktohen shprehimisht veprimet të cilat ju kërkoni të kryhen në emrin tuaj.

Përfaqësimi në gjykatë

Në një proces gjyqësor civil në gjykatë përveç avokatëve mund t’ju përfaqësojnë në gjykim dhe: Bashkshorti/ja, prindërit, fëmijët, vëllezrit dhe motrat.
Në këtë rast ky përfaqësim mund të bëhet me prokurë ose me deklarim para gjykatës. Konceptin e prokurës e shpjeguam më lart. Pra, mund të shkoni para një noteri dhe të lëshoni një prokurë për një nga personat që cituam më lart.
Me deklarim, nënkupton që ju të paraqiteni para gjykatës dhe në seancën e parë gjyqësore (seanca e dytë e gjyqit, pasi seanca e parë është seancë përgatitore) dhe të shprehni vullnetin tuaj për t’u përfaqësuar në gjykim nga personi që ju dëshironi (avokat ose familjar). (Në këtë mënyrë do mund të kursenit duke mos lëshuar një prokurë). Në deklarimin tuaj do të përcaktoni nëse përfaqësuesi i zgjedhur nga ana juaj mund tju përfaqësojë në praninë dhe në mungesën tuaj. Pas këtij momenti mbetet në dëshirën tuaj nëse doni të vijoni të shkoni në gjykim.

Parimet e përgjithshme në lidhje me gjykimin në mungesë sipas Gjykatës Europiane së Drejtave të Njeriut, Strasbourg

Gjykimi në mungesë nënkupton situatën kur një person i akuzuar për një vepër penale refuzon të marrë pjesë në gjykim. Në këtë situatë, nëse i akuzuari nuk ka zgjedhur avokat, Gjykata që po shqyrton çështjen i cakton atij një avokat falas. Detyrimi për zhvillimin e nje procesi të rregullt gjyqësor përcaktohet ne nenin 6 të Konventës Europiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore.

Këto parime janë përcaktuar në vendimin Sejdovic v.Italisë të Gjykatës:

a- E drejta për të marrë pjesë në gjykim dhe për të pasur një gjykim të ri

Megjithëse nuk është qartësisht e shprehur në nenin 6/1 të Konventës Europiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore, objekti dhe qëllimi i këtij neni i marrë si i tërë, nënkupton se një person ‘i akuzuar për një vepër penale’ duhet te njoftohet në lidhje me procedimin ndaj tij. Më tej në nënparagrafët ‘c’, ‘d’ dhe ‘e’ të paragrafit 3, i garantojnë të drejtën e ‘çdonjërit të akuzuar për një vepër penale’ ‘të mbrojë veten’, ‘të dëgjohet ose të dëgjojë dëshmitarë’ dhe ‘të ketë ndihmë falas nga një përkthyes nëse nuk kupton gjuhën e përdorur në gjykim’. Nëse i pandehuri nuk do të merrte pjesë në gjykim do ta kishte të pamundur të ushtronte këto të drejta që i sigurohen atij nga Konventa për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore (shih Colozza v.Italy, p.26; FCB v.Italy, p.33; Belzuik v.Polonisë, p.37).
Procedimi në mungesë të të akuzuarit nuk është në vetvete në papërputhshmëri me nenin 6 të Konventës. Megjithatë, do të ishte pa dyshim një mohim i drejtësisë në rast se një person i dënuar në mungesë nuk do të kishte më pas mundësi të dëgjohej nga një gjykatë e cila do të përcaktonte rishtas faktet e çështjes në respektim të ligjit dhe provave. Kjo do të ndodhte në rast se nuk është përcaktuar i pandehuri se ai ka hequr dorë nga e drejta për të marrë pjesë dhe për tu mbrojtur në gjykim.
Konventa u jep Shteteve Kontraktuese një liri vperimi të gjerë për të përcaktuar mjetet në sistemin e tyre ligjor që do të ishin në pajtim me kërkesat e nenit 6. Detyra e Gjykatës është të vlerësojë nëse qëllimi i përcaktuar nga Konventa është arritur. Në veçanti, mjetet proceduriale të ofruara nga ligji vendas dhe praktika një personi të akuzuar për kryerjen e një vepre penale i cili nuk ka hequr dorë nga paraqitja dhe mbrojtja në gjykim dhe as ka kërkuar ti shpëtojë gjykimit, duhet të jenë efektive.
Gjykata, më tej arsyeton se e drejta e të akuzuarit për të qenë pjesëmarrës në gjykim ose gjatë rigjykimit, është një nga kërkesat themelore të nenit 6 të Konventës. Si rrjedhim, refuzimi i kërkesës për rigjykim i të akuzuarit, procesi penal në ngarkim të të cilit është bërë në mungesë të tij dhe pa provuar se ai gjatë gjykimit kishte hequr dorë nga e drejta për tu mbrojtur, është një shkejle flagrante e mohimit të drejtësisë në kundërshtim me parashikimet e nenit 6.

b- Heqja dorë nga e drejta për të marrë pjesë në gjykim

Neni 6 i Konventës nuk e ndalon të akuzuarin të heqë dorë në mënyrë të shprehur ose me veprime konkludente nga garancitë që i siguron neni 6 i Konventës për një gjykim të drejtë. Megjithatë, heqja dorë nga e drejta për të marrë pjesë në gjykim, në mënyrë që të jetë në përputhje me Konventën, duhet të bëhet në mënyrë të qartë dhe duke respektuar minimumin e kërkesave ligjore në përpjestim me rëndësinë e saj. Për më tepër kjo heqje dorë nuk duhet te vijë ndesh me interesin publik.
Gjykata është shprehur se në rast se një person i akuzuar për një vepër penale nuk është njoftuar personalisht në lidhje me akuzat që rëndojnë ndaj tij, nuk mund të konkludohet vetëm nga fakti i statusit të tij si i arratisur, në rast se ky status është bazuar në prova të paplota se ai ka hequr dorë nga e drejta për të mbrojtur veten.
Gjithashtu, para se të konkludohet se me sjelljen e tij një i akuzuar ka hequr dorë nga një e drejtë e parashikuar në nenin 6 të Konventës duhet të vërtetohet se ai ka pasur mundësi të parashikojë pasojat e sjelljes së tij.
Për më tepër, nuk i takon të akuzuarit barra e provës, për të vërtetuar se ai nuk po i ikte drejtësisë. Në të njëjtën kohë, është në vullnetin e autoriteteve për të vlerësuar shkaqet për të cilat i akuzuari ka munguar gjatë gjykimit ose nëse ai ka munuguar në gjykim për arsye që kanë qenë jashtë vullnetit të tij.

c- E drejta e personit t’u informuar në lidhje me akuzat kundër tij

Neni 6, paragrafi 3 (a) i Konventës, përcakton se çdo njeri i akuzuar për kryerjen e një vepre penale ka të drejtë ‘të informohet menjëherë, në një gjuhë që kupton dhe në mënyrë të detajuar për natyrën dhe shkaqet e akuzave që rëndojnë kundër tij’. Ky parashikim, tregon për vëmendjen e veçantë që duhet të ketë njoftimi i akuzës për të pandehurin. Formulimi i akuzës, luan një rol kryesor në procesin penal, pasi që nga ky moment i akuzuari vihet formalisht në dijeni të provave dhe bazës ligjore që mbështesin akuzën e ngritur kundër tij.
Qëllimi i parashikimit të cituar më lart duhet të vlerësohet nën dritën e të drejtës për nje proces të rregullt gjyqësor, e garantuar nga neni 6/1 i Konventës. Në rastin e procedimeve penale parashikimi i plotë dhe informacioni i detajuar në lidhje me akuzat e ngritura ndaj të akuzuarit dhe si rrjedhim përcaktimi ligjor që gjykata mund të vendosë mbi çështjen është një parakusht thelbësor për të siguruar ligjshmërinë e procedimit.

d- Përfaqësimi ligjor i të akuzuarit të gjykuar në mungesë

Megjithëse nuk është absolute, e drejta e çdo individi të akuzuar për një vepër penale për t’u mbrojtur në mënyrë efektive nga një avokat, qoftë ky i caktuar nga gjykata është një nga tiparet themelore të një gjykimi të drejtë. E drejta për tu mbrojtur nga një avokat, nuk shuhet dhe në rastet kur i akuzuari nuk është prezent gjatë gjykimit. Është e një rëndësie vendimtare për sigurimin e një procesi të rregullt gjyqësor që i akuzuari të përfaqësohet në mënyrë efektive në gjykimin e shkallës së parë dhe në apel.
Në të njëjtën kohë është e një rëndësie thelbësore paraqitja e të akuzuarit gjatë gjykimit jo vetëm për shkak të së drejtës së tij për t’u dëgjuar por dhe për të vërtetuar thëniet e tij dhe për ti krahasuar ato me ato të viktimës, interesat e së cilës duhet te mbrohen, dhe thëniet e deshmitarëve. Ligjvënësi duhet që në përputhje me rrethanat, të jetë i aftë të shmangë mungesat e pajustifikuara në gjykim të të akuzuarit. Kjo duhet të ndodhë, me kusht që sanksionet e përdorura të jenë në përputhje me rrethanat e çështjes dhe të akuzuarit mos ti cënohet e drejta e tij për t’u mbrojtur.
Është detyrë e Gjykatës për të siguruar një proces të rregullt gjyqësor dhë në përputhje me rrethanat të sigurojë që mbrojtësi, i të akuzuarit që po gjykohet në mungesë, ka të gjithë ndihmën e nevojshme për të kryer detyrën e tij.
Ndërsa sanksionon të drejtën e gjithësecilit, të akuzuar për një vepër penale, ‘për të mbrojtur veten personalisht ose nëpërmjet ndihmës ligjore’, neni 6.3 (c) nuk përcakton shprehimisht mënyrat për ta ushtruar këtë të drejtë. Në këtë mënyrë ju mbetet Shteteve kontraktuese, zgjedhja e mjeteve ligjore për ushtrimin e kësaj të drejte. Gjithashtu është detyrë e Gjykatës për të vlerësuar nëse metoda e zgjedhur është në përputhje me kërkesat e nenit 6 për zhvillimin e një procesi të rregullt ligjor. Në këtë aspekt duhet të kihet parasysh se të drejtat e parashikuara nga Konventa ‘garantojnë të drejta që nuk janë teorike ose abstrakte por efektive dhe praktike’. Pra, në vijim të këtij arsyetimi, vetë momenti i caktimit të një mbrojtësi personit që akuzohet për një vepër penale nuk siguron efektivitetin e Konventës.
Megjithatë një Shtet nuk mund të jetë përgjegjës për çdo dështim ose problem nga ana e avokatit të caktuar kryesisht ose nga i akuzuari. Kjo është pjesë e pavarësisë që sistemi gjyqësor e në këtë rast mbrojtësi ligjor ka nga Shteti, duke qenë se sjellja e përfaqësuesit, si ai i caktuar nga shteti dhe ai i zgjedhur nga i akuzuari, është çështje që i përket të akuzuarit dhe mbrojtësit të tij ligjor. Nëse vihen në dijeni, autoritetet kompetente shtetërore kërkohet të ndërhyjnë për të siguruar një përfaqësim efektiv për të akuzuarin.

Shembull padie për zgjidhje martese

(ky shembull padie është në rastin kur nuk keni pasur fëmijë nga martesa)
Në praktikë procesi gjyqësor për divorc në rast se nuk keni pasur fëmijë është i thjeshtë. Kërkohet të paraqitni në Gjykatë padinë të shoqëruar me provat të cilat janë certifikata lindjeje për secilin nga bashkëshortët, certifikatë martese dhe certifikatë familjare. Normalisht një proces i tillë mund të zgjasë 3 ose 4 seanca gjyqësore. Nuk besoj se është e nevojshme të keni avokat nëse vendosni të paraqiteni vetë. Praktikisht, gjatë gjykimit do ti përmbaheni asaj cka keni shkruar në padi.
Më poshtë vijon shembulli:

Kërkesë padi

Paditës: Emër Mbiemër, biri/e bija i dhe , dtl. , lindur në , banues në (adresa e saktë), me kombesi dhe
shtetesi , e/i martuar. Përfqësuar nga (emër dhe mbiemër I përfaqësuesit nëse përfaqësoheni në
gjykim nga një avokat)

I/E Paditur: Emër Mbiemër, biri/e bija i dhe , dtl. , lindur në , banues në (adresa e saktë), me kombesi dhe
shtetesi , e/i martuar.

Objekti: Zgjidhje martese

Baza ligjore: Neni 132, 146 të Kodit të Familjes.

Përpara Gjykatës së rrethit Gjyqësor (Gjykata që duhet ti drejtohesh është Gjykata e vendit ku ka vendbanimin pala e paditur)

(Në padi do të tregoni historinë e marëdhënies suaj martesore. Mënyrën si jeni njohur, datën e martesës, arsyet për të cilat mendoni se marëdhënia juaj nuk funksionon më).
Një shembull:

Unë pala paditëse, i drejtohem me këtë padi Gjykatës për zgjidhjen e martesës sime me palën e paditur.
Me të paditurën jemi njohur (kur dhe si jeni njohur).
Në fillim marëdhëniet tona kanë qenë të mira dhe pas një periudhe njohjeje kemi vendosur të lidhim martesë, të cilën e kemi lidhur në datën (data e lidhjes së martesës).
Këtë fakt e provoj me Certifikatën e martesës nr. datë (numri dhe data e certifikatës së martesës) , lëshuar nga Zyra e Gjendjes Civile (emri ose numri i Zyrës së Gjendjes Civile që e ka lëshuar certifikatën)
Fillimisht marëdhëniet tona martesore kanë qenë të mira dhe janë karakterizuar nga mirëkuptimi reciprok dhe harmonia familjare.
Me kalimin kohës marëdhëniet tona janë përkeqësuar (këtu mund të jepni arsyet pse mendoni se marëdhëniet tuaja janë përkeqësuar).
Gjatë kësaj kohe ne jemi munduar të përmirësojmë martesën tonë por kjo ka qenë e pamunduar për shkak të konflikteve të herëpashershme dhe mospërputhjes së karaktereve që kemi pasur.
Martesa jonë ka humbur qëllimin e saj dhe bashkëjetesa jonë është bërë e pamundur etj.
Pretendimet e mia i mbështes në këto prova:
Certifikatë lindjeje për secilin nga bashkëshortët
Certifikatë martese
Certifikatë familjare
Përfundimisht kërkoj pranimin e padisë sipas objektit

Kërkuesi
(emër, mbiemër, nënshkrim)

Zgjidhja e marteses (Divorci) në Shqipëri

Kur mund të kërkoni zgjidhjen e martesës (divorcin)

1. Nëse të dy bashkëshortët bien dakort për zgjidhjen e martesës, ata mund të paraqesin para gjykatës bashkë me kërkesë padinë dhe një projekt marrëveshje. Projektmarrëveshja duhet përpiluar para një noteri dhe në të ju duhet të parashikoni se si do të zgjidhni pasojat e zgjidhjes së martesës (cili nga partnerët do të mbajë fëmijët, sa do të kontribojë partneri tjetër ekonomikisht për rritjen e tyre, etj).
2. Në rast se ju dhe bashkëshorti nuk jetoni më bashkë prej 3 vjetësh. Pra në këtë rast kërkohet të provohet se ju jeni ndarë faktikisht prej një periudhe 3 vjecare.
3. Neni 132 i Kodit të Familjes parashikon se secili nga bashkëshortët mund të kërkojë zgjidhjen e martësës kur: “Për shkak të grindjeve të vazhdueshme, të keqtrajtimeve, fyerjeve të rënda, shkeljes së besnikërisë bashkëshortore, sëmundjes mendore të pashërueshme, dënimit penal të rëndë të bashkëshortit ose për çdo shkak tjetër që përbën shkelje të përsëritur të detyrimeve që rrjedhin nga martesa” jetesa e përbashkët është bërë e pamundur dhe martesa ka humbur qëllimin për të cilin është lidhur për njërin ose të dy bashkëshortët.

Provat që duhet të paraqiten në gjykatë në rastin kur kërkoni zgjidhjen e martesës:
Certifikatë lindje për secilin nga bashkëshortët
Certifikatë martese
Certifikatë lindjeje për secilin nga fëmijët (në rast se keni fëmijë)
Certifikatë familjare

Duhet të keni parasysh se procesi i gjykimit për zgjidhjen e martesës ka si objekt:
Zgjidhjen e martesës
Të përcaktojë se me kë do të rrinë fëmijët
Të përcaktojë se sa do jetë pensioni ushqimor (sasinë e parave) që do të paguajë prindi me të cilin nuk do të jetojnë fëmijët
Te percaktoje takimet periodike te femijeve me prindin i cili nuk jeton me ta

Procedura e gjykimit për zgjidhjen e martesës

Seanca e parë e këtij gjykimi quhet seanca e pajtimit dhe të dy bashkëshortët janë të detyruar të marrin pjesë. Pas kësaj seance mund të zgjidhni ju nëse doni të shkoni në gjykim ose të përfaqësoheni me avokat.
Ndarja e pasurisë së bashkëshortëve do të zgjidhet në një proces tjetër gjyqësor me objekt “Pjestim pasurie”.

Atësia e fëmijëve të lindur jashtë martese

Njohja e atësise për fëmijët e lindur jashtë martese është një çështje shpesh delikate pasi nëse nuk kryhet në mënyrën dhe kohën e duhur mund të kërkojë shumë kohë dhe para për palët e përfshira. Vendimi për njohjen e atësisë së një fëmije është i pakthyeshëm.
Njohja vullnetare e atësisë së fëmijës së lindur jashtë martese mund të bëhet në çdo kohë nga burri i cili pretendon se është i ati i tij.
Njohja e atësisë kalon nëpër disa hapa:
- Fillimisht ai që pretendon atësinë e një fëmije duhet të paraqitet në Zyrën e Gjendjes Civile dhe të deklarojë vullnetarisht para nëpunësit të Gjendjes Civile faktin se ai është babai i fëmijës së regjistruar.
Burri i cili do të regjistrohet si ati i fëmijës së lindur jashtë martese duhet të ketë arritur moshën madhore, pra te ketë mbushur 18 vjeç.
Duhet patur parasysh një moment shumë i rëndësishëm që vetëm ati i fëmijës mund ta bëjë deklarimin e njohjes. Pra, nëse nëna e fëmijës do të paraqitej dhe do të bënte një deklarim në lidhje me atësinë e fëmijës së saj, ky deklarim nuk do kishte efekt ligjor.
- Më pas Zyra e Gjendjes Civile është e detyruar të njoftojë nënën e fëmijës për të marë mendimin e saj në lidhje me njohjen e atësisë. Njohja e atësisë do ketë efekt të plotë ligjor kur për këtë njohje jep pëlqimin e saj dhe nëna e fëmijës. Nëna ka një afat një mujor kohë për të kundërshtuar njohjen. Këtë mund ta bëjë me shkrim ose me goje para nëpunësit të Gjendjes Civile ku është bërë njohja.
Në rast se nëna e fëmijës e kundërshton njohjen e atësisë, burri që e pretendon atë, mund t’i drejtohet gjykatës për të vërtetuar atësinë e tij.

Njohja e atësisë në rrugë ligjore

Nese njohja e atesise se femijes nuk do te behet me ane te rruges administrative ajo mund te behet ne rruge gjyqesore.
Ne kete menyre, babai ose nena i nje femije te lindur jashte martese mund ti drejtohen gjykates me padine 'Per njohje atesie'.
Nese sic shpjeguam me lart, perpjekjet qe ben ati i femijes per te njohur atesine deshtojne ai mund t'i drejtohet gjykates me padi.
Gjithashtu dhe nena qe ka pasur nje femije jashte martese te cilin partneri i saj refuzon ta njohe si bir mund ti drejtohet gjykates me padi per vertetimin e atesise.
Nëna e fëmijës ka të drejtë të ngrejë padi brenda 3 vjetëve nga lidnja e fëmijës, ndaj personit që ajo pretendon se është babai i fëmijës së saj në të cilën do të kërkojë vërtetimin e atësisë për fëmijën.
Ndërkohë që e drejta e fëmijës për të ngritur padi ndaj personit që ai pretendon se është i ati lind në momentin që ai bëhet madhor dhe është e pakufizuar në kohë. Pra, fëmija mund të ngejë një padi ‘Për njohje atësie’ në çdo moment të jetës së tij.
Padi e atit për njohjen e atësisë së fëmijës që ai pretendon se është i tij lind nga momenti që kalon afati 1 mujor gjatë të cilit nëna duhet të shprehet në lidhje me njohjen vullnetare të tij të atësisë, e vijon deri në një vit pas saj.

Provat që duhet të paraqiten gjatë një procesi gjyqësor për njohjen e atësisë

Neni 189 i Kodit të Familjes shprehet se ‘Atësia e një fëmije të lindur jashtë martese mund të vërtetohet me vendim gjykate, nëse gjatë gjykimit provohet se në kohën e zënies (konceptimit) të fëmijës, i ati bashkëjetonte me nënën e fëmijës ose ka kryer marëdhënie seksuale me të me ose pa dhunë, ose i ka premtuar martesë ose nga një gjykim penal apo civil rezulton në mënyrë te drejtëpërdrejt ose tërthorazi atësia e fëmijës së lindur jashtë martese, si dhe kur dihet publikisht se e ka njohur fëmijën si të tijin’.
Së pari duhet të vërtetohet aftësia riprodhuese e atit të pretenduar
Së dyti e rëndësishme është të provohet gjatë gjykimit momenti i (zënies) konceptimit të fëmijës. Pas përcaktimit të këtij momenti duhet të provohet se ati dhe nëna e fëmijës nuk kanë qenë fizikisht larg në momentin e konceptimit (zënies) së fëmijës dhe se kanë pasur një marëdhenie bashkejetese ose marëdhënie seksuale.
Si provë mund të shërbejnë, fotografitë e përbashkëta, letrat, dëshmitarë të cilët mund të provojnë se nëna e ati i fëmijës kanë pasur lidhje.
Këtu është shumë e rëndësishme të mbani parasysh se në një proces civil gjykata nuk mund të detyrojë babain e pretenduar të fëmijës të kryejë analiza gjaku apo ADN-je që do të përcaktonin atësinë e fëmijës. Pra, është në vullnetin e tij, t’u nënshtrohet ose jo këtyre analizave. Por gjykata në këtë rast, do të mbante parasysh se ai me veprimet e tij po pengon në arritjen e një vendimi të drejtë.
E në një rast të tillë provat e tjera, si letra, emaile, foto, dëshmitarë, apo çdo lloj shkrese që do të provonte lidhjen e nënës dhe atit të fëmijës marrin rëndësi të madhe në gjykim, pasi gjykata do të vendoste bazuar ne to.
Pra, nëse babai i pretenduar i fëmijës e kundërshton këtë atësi, është patjetër e këshillueshme të kryejë analizat e ADN-së, të cilat zakonisht janë vendimtare në këtë lloj procesi.