Bashkëjetesa në Shqipëri

Bashkëjetesa
Për herë të parë në kodin e Familjes parashikohet se bashkëjetesa faktike midis një burri dhe nje gruaje sjell pasoja ligjore. Bashkëjetuesit janë të lirë të zgjedhin pasojat ligjore në lidhje me fëmijët e lindur nga kjo bashkëjetesë dhe pasurinë e tyre të vënë gjatë bashkëjetesës. Kjo mund të bëhet me anë të një marrëveshjeje përpara një noteri. Në këtë marrëveshje mund të përcaktoni që në rast ndarjeje, si do dëshironit të vijonte përgjegjësia juaj prindërore mbi fëmijët e lindur nga bashkëjetesa dhe si do të ndahej pasuria e vënë gjatë saj.
Në rast se ju do keni mosmarrëveshje për të vendosur mbi pasojat e bashkjetesës dhe në mungesë të një marrëveshjeje që do të rregullojë atë, mund ti drejtoheni gjykatës e cila vendos mbi pasojat e bashkëjetesës suaj.
Sipas Kodit të Familjes, bashkëjetesa përkufizohet si “një bashkim fakti midis burrit dhe gruas që jetojnë në çift e karakterizuar nga një jetë e përbashkët, që paraqet një karakter stabiliteti dhe vazhdueshmërie”.
Pra duke pasur parasysh këtë përkufizim duhet të kuptoni se megjithëse ligji nuk kërkon një periudhë të caktuar që bashkëjetesa juaj të sjellë pasoja ligjore, duhet që ajo të ketë qenë e vazhdueshme dhe ju të keni formuar një familje fakti.
Ju takon ju të provoni para gjykatës se bashkëjetesa juaj ka pasur një karakter të tillë. Kjo mund të provohet mendoj, psh: me një kontratë blerje ose qeraje shtëpie (në të cilën ju keni jetuar bashkë), foto, letra, fatura, dëshmitarë dhe çdo provë tjetër që mund të shërbejë për të kuptuar se ju keni jetuar si çift faktik.

Efektet e bashkëjetesës në lidhje me trashëgiminë

Trashëgimia ka të bëjë me të drejtat pasurore ju kalojnë të gjallëve për shkak te vdekjes së një personi. Në Kodin civil (në të cilin parashikohet trashëgimia) parashikohen personat që mund të trashëgojnë një person që vdes. Bashkëjetuesi nuk mund ta trashëgojë personin e vdekur por fëmijët e lindur nga bashkëjetesa po, duke qenë se fëmijët e lindur nga martesa (të cilëve ju është njohur amësia dhe atësia) janë të barabartë para ligjit me fëmijët e lindur nga martesa. Personi që vdes nuk mund të bëjë as testament në favor të bashkëjetuesit të tij. Kjo pasi, sipas ligjit shqiptar, mund të lëmë pasuri me testament vetëm për një numër të caktuar personash që janë: fëmijët, fëmijët e fëmijëve, bashkëshorti, personi i paaftë për punë që ka bashkëjetuar me trashëgimlënësin, prindërit, gjyshërit, vëllezrit dhe motrat. Brenda këtij rrethi personash cdo person është i lirë të bëjë testament. Nëse nuk respektohet kjo kërkesë e ligjit testamenti do të shpallet i pavlefshëm nga gjykata. Pra, nëse doni që bashkëjetuesi juaj të fitojë pronësi prej jush një nga rrugët kryesore për ta bërë këtë do të ishte kontrata e dhurimit ose kontrata ne dobi të personit të tretë.
Nëse personi që bën testamentin nuk ka asnjë person të afërt nga ata që u cituan më lart mund tja lërë pasurinë cdo personi tjetër.

Ndalimet për të lidhur martesë
Ndalohen të lidhin martesë ata që janë tashmë të martuar dhe nuk kanë zgjidhur ende atë ose martesa nuk është shpallur e pavlefshme.
Nuk lejohet martesa brenda antarëve të një familjeje deri në gradën e parë, si midis prindërei dhe fëmijëve, vëllezërve dhe motrave, ungjit dhe mbesës, emtës dhe nipit, fëmijët e vëllezërve dhe motrave. Por Gjykata e Rrethit ku banojnë kërkuesit mund të lejojë martesën midis fëmijve të vëllezërve dhe motrave për shkaqe me rëndësi. Siç e shjeguam më lart shkak me rëndësi mund të jetë gjendja e shtatëzanisë midis këtyrë familjarëve. Por duhet të patur parasysh, lejimi i martesës midis familjarëve ndodh vetëm në rastet e fëmijëve të vëllezërve dhe motrave. Me familjarë do të kuptojmë dhe anëtarët e familjes që janë dhënë në birësim. Pra ndalimi për të lidhur martesë midis familjarëve të përcaktuar më lart do të vijojë dhe me ata anëtarë të familjes që janë dhënë për birësim dhe nuk janë rritur si pjesë e familjes.
Nuk mund të lidhin martesë midis tyre vjehrri dhe nusja, vjehrra dhe dhëndri, njerku dhe thjeshtra, njerka dhe thjeshtri, pavarësisht se martesa që ka krijuar këtë lidhje është shpallur e pavlefshme, ka pushuar ose është zgjidhur.
Një tjetër kërkesë që bën ligji është që personat të cilët do të martohen të kenë zotësi të plotë për të vepruar. Pra, nuk mund të martohen ata që vuajnë nga një sëmundje e rëndë psikike. Bashkëshortët e ardhshëm duhet të kenë zhvillimin e duhur mendorë për të kuptuar pasojat ligjore të këtij veprimi. Kjo do të thotë se ndaj tyre nuk duhet të ekzistojë një vendim i Gjykatës që ju ndalon kryerjen e disa veprimeve juiridike.
Nuk lejohet gjithashtu martesa midis birësuesit dhe të birësuarit.

The documents required to get the Albanian citizenship

- Written statement where you should present your request. The request should contain your identity (name, surname, birthday, place of birth, citizenship), the precise address of your domicile where you will be waiting the following correspondence with the Albanian authorities. In this statement you will introduce the reasons for which you are requesting the Albanian citizenship. Your signature too has to be put at the request.
- The statement of the employee that accepts your documents on the level of knowledge of your Albanian language
- Birth certificate
- Notarized copy of the residence permit that proves that you are legally residing in Albania
- Notarized copy of the title of property or house lease agreement of your residing place in Albania
- Documents like bank guarantee, proof of income, that verify the fact that you can sustain yourself financially
- Notarized copy of the document that proofs the status of asylum seeker of the applicant
- Criminal record of the applicant, retrieved from his country of origin
- 3 photos of the applicant
- Certificate to prove the Albanian origin of the applicant (If relevant)

How to obtain the Albanian citizenship

This article is for all the foreigners interested in obtaining the Albanian citizenship. According to the law an Albanian citizen can be the holder of another citizenship simultaneously. This means that if you are the holder of a citizenship you can apply and obtain the Albanian citizenship. The authority that grants the Albanian citizenship is the President of Albania. The Albanian citizenship is object of the law no.8389, date, 05.08.1998.

The ways to get the Albanian citizenship

- By birth
- By naturalization
- By adoption

In this article I will focus on the way to get the Albanian citizenship by naturalization.
A foreigner can apply for the Albanian citizenship after fulfilling the following requirements:
- Should be more than 18 years old at the day when he submits the application
- Should have Albania legally for not less than 5 years as an habitual and continuous residence
- Should have a home in Albania and sufficient income to support himself
- Should not have been sentenced in his country of origin or Albania for an offense for which the law provides not less than 3 years of detention. This requirement will not be applied if it is proved that the sentence has been for political reasons.
- Should have at least elementary knowledge of Albanian language
- His/her Albanian citizenship should not risk the security of the Republic of Albania

If the person seeking the Albanian citizenship proves that has an Albanian origin from one of his parents till second grade, the required legal and habitual residence in Albania will be reduced in 3 years.
The foreigner married to an Albanian citizen for a period of 3 years can obtain the Albanian citizenship if he has lived continuously for 1 year.

Eliza Dushku receiving Albanian citizenship

The procedure to obtain the Albanian citizenship

The whole procedure to get the Albanian citizenship can last at the maximum 9 months after you have presented the formal request.
The request with all the accompanying documents to obtain the citizenship should be presented at the offices of the Ministry of Internal Affairs of the place you reside in Albania (at the Police Station in your residing area). If you are living abroad you should present the question for the Albanian citizenship in the Albanian diplomatic representative offices abroad.
Within 6 month the Albanian authorities will review the documents and will decide to present them to the President of the Republic. The President will decide within 3 months on your request about the citizenship.
If the Albanian authorities of the Internal Affairs will decide not to present your request to the President of the Republic they have to inform you on doing so. If you will oppose this decision you can bring the case before Tirana District Court.
In case the Albanian state has some economic, cultural, scientific, or national interest on the person seeking the Albanian citizenship the procedure explained above can be circumvented or avoided.

Kur nuk mund të largoheni nga puna?

Punëdhënësi nuk mund ta ndërpresë marëdhënien e punës kur punëmarrësi:

- Është me raport mjekësor
- Është me leje lindjeje
- Është me pushime ose leje të dhënë nga punëdhënësi
- Është duke kryer shërbimin ushtarak

Gjithsesi ka një përjashtim përsa i përket rasteve të mësipërme. Nëse raporti juaj vijon për më shumë se 1 vit atëherë punëdhënësi ka të drejtë t’ju pushojë nga puna.
Duke interpretuar Kodin e Punës, mund të themi se nëse plotësohet afati 1 vjecar që ju keni qenë me raport punëdhënësi ka të drejtë t’ju largojë nga puna më një shkak të ligjshëm. Duhet pasur parasysh se kjo do të ndodhë dhe nëse ju vijoni të jeni sëmurë.
Ligji nuk shprehet nëse periudha 1 vjecare gjatë së cilës ju keni qenë me raport duhet të jetë e pandërprerë ose jo. Mendoj se konteksti i ligjit duhet të jetë se raporti juaj ka vijuar për 1 vit pa ndërprerje. Gjithsesi do të mbetet për gjykatën të vendosë në një rast që nuk ka qenë pa ndërprejeje.

Masat disiplinore

Masat disiplinore janë ndëshkime ligjore që punëdhënësi mund ti japë punonjësit në rast se ai shkel detyrat e tij të përcaktuara me në Kodin e Punës Kontratën Kolektive ose Kontratën Individuale të punës. Largimi nga puna për shembull është masa disiplinore më e rëndë.. Masat disiplinore nuk parashikohen në Kodin e Punës. Kodi shprehet se ato parashikohen në kontratat kolektive.
Kontrata kolektive është një kontratë që lidhet midis një ose disa punëdhënësish dhe një ose disa sindikatash që përfaqësojnë punonjësit. Normalisht kontrata kolektive përmban dispozita më specifike që kanë të bëjnë me të drejta dhe detyrime më konkrete për palët.
Masat disiplinore që jepen në varësi të shkeljes së kryer nga punonjësi përgjithësisht janë:

- Vërejtje me shkrim
- Vërejtje me paralajmërim per largim nga detyra
- Shkarkim nga detyra

Zakonisht masat disiplinore shuhen pas një afati të caktuar nëse punonjësi nuk kryen shkelje te tjera. Pra nëse për një kohë të caktuar nuk kryeni shkelje në punë, masa do të quhet se nuk është dhënë asnjëherë dhë nuk do ketë me efekt ligjor. Afati që duhet të kalojë për shuarjen e një mase disiplinore do të përcaktohet në kontratën kolektive.
Por nëse para shuarjes së një mase disiplinore do të kryeni një shkelje tjetër zakonisht punëdhënësi mund tju japë masën displinore më të rëndë atë të largimit nga puna. Pra duhet të bëni kujdes kur keni një masë disiplinore.
Masat displinore duhet të jenë të arsyetuara.

Shkaqet për të cilat punëdhënësi nuk mund tju largojë nga puna

Pas shqyrtimit nëse janë zbatuar afatet e njoftimit për largimin tuaj nga puna dhe procedura e kërkuar nga ligji, gjykata merr në shqyrtim arsyet për të cilat ju jeni larguar nga puna.
Arsyet të cilat trajtohen më së shumti si shkaqe të paarsyeshme për shkëputjen e marëdhënieve të punës në ligj dhe në literaturën juridike nuk kanë lidhje legjitime me përformancën në punë të punonjësit. Arsyet të cilat do të quhen të paligjshme për shkëputjen e marëdhënieve të punës do të jenë:
Arsyet që kanë të bëjnë me gjininë e punonjësit, racën, ngjyrën, moshën, gjendjen civile, detyrimet familjare, shtatzania, besimi fetar, bindjet politike, kombësia, gjendja shoqërore.
Pra për arsyet të cilat i citova më lart punëdhënësi juaj nuk mund tju largojë nga puna. Nëse e bën do të cilësohet si shkak i paarsyeshëm për t’ju larguar nga puna. Duhet të keni parasysh se ne gjykatë, i takon palës së punëdhënësit të vërtëtojë se nuk ju ka larguar nga puna për arsyet të cilat i ndalon ligji. Ndërkohë ju duhet të vërtetoni të kundërtën, duhet të kërkoni prova se largimi juaj nuk është bërë për shkaqe ligjore.
Gjithashtu ligji ndalon largimin nga puna që bëhet për motive që lidhen me me ushtrimin nga punëmarrësi, të një të drejte kushtetuese, por që nuk sjell shkeljen e detyrimeve që rrjedhin nga kontrata e punës. Pra, gjithmonë kusht për gjetjen e largimit tuaj nga puna si të paligjshëm është që jut ë mos keni shkelur detyrimet që ju keni marrë përsipër në kontratën e punës.
Ushtrimi juaj i të drejtave sindikalë duke u antarësuar apo marrë pjesë në to nuk mund të shërbejë si shkak që punëdhënsi t’ju largojë nga puna.
Realisht ndodh se dhe në rast se vërtet punëdhënësi ju largon nga puna për arsyet që përmenda më lart gjatë gjykimit ai do të pretendojë se ka pasur arsye të tjera por ju duhet të mblidhni prova për të vërtetuar pretendimet tuaja.
Nëse në gjykim provohet se punëdhënësi ju ka larguar nga puna pa një shkak të arsyeshëm ai detyrohet t’ju japë deri në një vit pagë dëmshpërblim. Këtu duhet të keni parasysh se masën e dëmshpërblimit e vendos gjykata, nga një muaj deri në një vit.